مهمترین سوالات فارسی ششمتیزهوشان معمولاً به مباحثی مربوط می‌شوند که درک عمیق از زبان فارسی، مهارت‌های تحلیلی و دقت در جزئیات را می‌طلبند. این سوالات اغلب فراتر از دانش سطحی کتاب درسی هستند و هدف آن‌ها سنجش استعداد زبانی و هوش کلامی‌دانش‌آموزان است. در اینجا به مهمترین مباحث اشاره می‌کنم:
1. درک مطلبپیشرفته:
- متون پیچیده و چندلایه:شامل داستان‌ها، اشعار، مقالات و متون علمی‌ساده با مفاهیم ضمنی، استعاره‌ها و کنایه‌ها.
- سوالات تحلیلی و استنباطی:فراتر از پیدا کردن پاسخ مستقیم در متن؛ نیاز به تحلیل شخصیت‌ها، انگیزه‌ها، روابط علت و معلول، پیام اصلی و درک دیدگاه نویسنده.
- درک معنای واژگان در سیاق متن:تشخیص معنای دقیق کلمات با توجه به جمله و پاراگراف، نه فقط معنای لغوی.
- تشخیص آرایه‌های ادبی ساده:تشخیص تشبیه، تضاد و اغراق در متن و درک نقش آن‌ها در انتقال مفهوم.
2. واژگان و املا:
- مترادف و متضادهای دقیق:انتخاب بهترین مترادف یا متضاد با توجه به کاربرد کلمه در جمله.
- هم‌آواها و چندمعنایی‌ها:تشخیص تفاوت معنایی کلمات هم‌آوا و کاربرد صحیح کلمات چندمعنایی در جملات مختلف.
- املا و نگارش صحیح:تشخیص کلمات با املای نادرست، رعایت نشانه‌های نگارشی (به‌ویژه ویرگول، نقطه، علامت سوال و تعجب).
- ریشه‌شناسی مقدماتی:درک مفهوم پیشوندها و پسوندها و تاثیر آن‌ها بر معنای کلمات.
3. دستور زبان:
- شناخت اجزای جمله:تشخیص دقیق نهاد، گزاره (فعل و مسند/متمم)، مفعول، قید و ... در جملات پیچیده.
- انواع جملات:تشخیص جملات ساده، مرکب و پیچیده و درک روابط بین اجزای آن‌ها.
- نقش کلمات و گروه‌های اسمی/فعلی:تشخیص نقش‌های مختلف کلمات (مانند صفت، مضاف‌الیه، قید حالت/زمان/مکان) و گروه‌های اسمی‌و فعلی در جمله.
- مطابقت فعل و نهاد:تشخیص درست فعل با توجه به شخص و شمار نهاد در جملات با نهادهای جمع یا غیرصریح.
- ضمایر و مرجع آن‌ها:تشخیص درست مرجع ضمایر در جملات طولانی و پیچیده.
4. آرایه‌های ادبی (سطح مقدماتی):
- تشبیه:تشخیص ارکان تشبیه (مشبه، مشبه‌به، ادات تشبیه، وجه شبه) و درک هدف از آن.
- تضاد (طباق):تشخیص کلمات متضاد در یک جمله و درک تاثیر آن بر معنا.
- اغراق:تشخیص کاربرد اغراق در توصیف و درک منظور نویسنده.
5. تاریخ ادبیات (در حد آشنایی با شاعران و نویسندگان مهم و سبک آن‌ها):
- شناخت مختصر شاعران و نویسندگان برجسته:آشنایی با نام و چند اثر مهم از شاعران و نویسندگان دوره دبستان و کمی‌فراتر.
- سبک کلی آثار:درک تفاوت‌های کلی بین نثر و شعر، و آشنایی با برخی سبک‌های ساده (مانند زبان ساده در مقابل زبان ادبی).
نکات مهم:
- سوالات تیزهوشان معمولاً ترکیبی از این مباحث هستند و ممکن است یک سوال چند مهارت را به طور همزمان بسنجد.
- تاکید بیشتر بر درک مطلب عمیق، تحلیل متون و کاربرد صحیح زبان فارسی است.
- آشنایی با نکات ظریف و استثنائات قواعد زبان فارسی اهمیت دارد.
- حل تمرین‌های متنوع و تست‌های سال‌های گذشته می‌تواند به آمادگی بیشتر کمک کند.